Προαθλητικός έλεγχος
Στόχος του προαθλητικού καρδιολογικού ελέγχου είναι η πρόληψη του αιφνίδιου θανάτου κατά τη διάρκεια της άσκησης και η έγκαιρη διάγνωση ασυμπτωματικών καρδιαγγειακών παθήσεων, οι οποίες δεν επιτρέπουν την άθληση.
Ο προαθλητικός έλεγχος έχει ως στόχο την πρόληψη του αιφνίδιου θανάτου κατά τη διάρκεια της άσκησης και την έγκαιρη διάγνωση ασυμπτωματικών καρδιαγγειακών παθήσεων, που δεν επιτρέπουν την άθληση. Πρόκειται για τον καρδιολογικό έλεγχο, που γίνεται πριν την έναρξη κάποιας αθλητικής δραστηριότητας.
Ο αιφνίδιος θάνατος κατά τη διάρκεια της άθλησης αποτελεί μία σπάνια, αλλά οδυνηρή κατάσταση, που μπορεί να συμβεί σε αθλητές με αδιάγνωστο καρδιαγγειακό νόσημα ή σε ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα που δεν ελέγχονται τακτικά. Γνωρίζοντας πως η έντονη αθλητική δραστηριότητα μπορεί να πυροδοτήσει επικίνδυνους μηχανισμούς σε ορισμένα άτομα προκαλώντας αρρυθμίες και η υπερεντατική άθληση μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό στο μυοκάρδιο, η ανάγκη για προαθλητικό έλεγχο είναι επιτακτική.
Πόσο συχνός είναι ο αιφνίδιος θάνατος κατά την άσκηση;
Το ποσοστό εμφάνισης αιφνιδίου θανάτου εξαρτάται από την ηλικία του αθλητή και το είδος του αθλήματος. Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, το πιο επικίνδυνο άθλημα είναι το ποδόσφαιρο (35% των θανάτων), δεύτερο το μπάσκετ (25% των θανάτων) και τρίτο ο στίβος (15% των θανάτων). Η ετήσια επίπτωση του αιφνίδιου θανάτου υπολογίζεται σε περίπου 2 ανά 100.000 αθλητές ηλικίας κάτω των 35 ετών.
Ποια είναι τα αίτια του αιφνίδιου θανάτου;
Το συχνότερο αίτιο αιφνιδίου θανάτου σε νεαρούς αθλητές,για περίπου το 1/3 των περιστατικών, και μάλιστα με σημαντική διαφορά, είναι η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.
Άλλα αίτια που ενοχοποιούνται είναι οι συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών (17%) και άλλα λιγότερο συχνά, όπως η μυοκαρδίτιδα, το σύνδρομο Marfan, η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας, η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας, η στένωση της αορτικής βαλβιδας και διάφορες συγγενείς αρρυθμίες (σύνδρομο μακρού QT, σύνδρομο Brugada, σύνδρομο Wollf-Parkinson-White).
Από τα μη καρδιακά αίτια αιφνίδιου θανάτου είναι το γνωστό commotio cordis, η καρδιακή ανακοπή που προκαλείται σε ένα υγιές άτομο από βίαιο χτύπημα στο στήθος. Το χτύπημα αυτό οφείλεται συνήθως στη μπάλα που προσπίπτει στο στήθος με μεγάλη ταχύτητα, αλλά μπορεί να προκληθεί και από χτύπημα τύπου καράτε ή από σύγκρουση δύο αθλητών. Άλλα σπάνια, μη καρδιακά αίτια, είναι η θερμοπληξία, το τραύμα στο κρανίο, η ρήξη εγκεφαλικού ανευρίσματος και το βρογχικό άσθμα.
Ποιοι πρέπει να υποβληθούν σε προαθλητικό καρδιολογικό έλεγχο και πότε;
Για να αποκλειστεί ακόμη και η παραμικρή πιθανότητα ενός τέτοιου περιστατικού απαιτείται προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος πριν τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες.
Ο προαθλητικός έλεγχος γίνεται σε:
- επαγγελματίες αθλητές
- άτομα που ασχολούνται με έντονες δραστηριότητες
- ασθενείς με καρδιαγγειακή πάθηση
- έφηβοι και νεαροί ενήλικες που μετέχουν σε ανταγωνιστικό αθλητισμό, από την ηλικία των 12 ετών
Ο κατάλληλος χρόνος διενέργειας του ελέγχου είναι 4 εβδομάδες πριν την έναρξη των αθλητικών δραστηριοτήτων ώστε να υπάρχει χρόνος για τον απαραίτητο λεπτομερή έλεγχο και η επανάληψη του συνιστάται να γίνεται κάθε 1-3 χρόνια, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας του αθλητή/αθλούμενου.
Τι περιλαμβάνει ο προαθλητικός έλεγχος;
Ο βασικός προαθλητικός έλεγχος περιλαμβάνει:
- τη λήψη ατομικού ιστορικού (αρρυθμίες, συγκοπτικά επεισόδια, αίσθημα πόνου πριν, κατά ή μετά την άθληση)
- τη λήψη οικογενειακού ιατρικού ιστορικού (καρδιακή νόσος ή αιφνίδιος θάνατος σε ηλικία <50 ετών)
- την κλινική εξέταση και τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης
- ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας
- υπερηχογράφημα/triplex καρδιάς και μεγάλων αγγείων
Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να χρειαστεί να γίνουν και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως:
- holter ρυθμού
- holter πίεσης
- δοκιμασία κόπωσης
- μαγνητική τομογραφία καρδιάς
Με τον καρδιολογικό έλεγχο πραγματοποιείται:
- έλεγχος και αντιμετώπιση συμπτωμάτων αθλητών, ώστε να ασκούνται με ασφάλεια
- έκδοση πιστοποιητικού για συμμετοχή σε αθλήματα
- έγκαιρη αναγνώριση παθήσεων που θα απαγόρευαν την άθληση και έλεγχος τυχόν δομικών βλαβών σε ασυμπτωματικά άτομα πριν την έναρξη δραστηριοτήτων
- καθορισμός του είδους και της έντασης της άθλησης σε ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις, με στόχο τη διατήρηση ή τη βελτίωση της φυσικής κατάστασής τους
Σε περίπτωση διάγνωσης κάποιας πάθησης, πρέπει το άτομο να σταματήσει τις αθλητικές του δραστηριότητες;
Εφόσον διαγνωστεί κάποια πάθηση, το αθλητικό πρόγραμμα θα πρέπει να τροποποιηθεί ή να περιοριστεί και ανάλογα με τη φύση και την σοβαρότητα της πάθησης ενδεχομένως. να απαγορευτεί η επαγγελματική άθληση.
Τι προσφέρει ο προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας;
Όταν ένα άτομο άνω των τριάντα ετών θελήσει να αθληθεί, ενώ μέχρι τώρα δεν ασκείτο, ο καρδιολογικός έλεγχος κρίνεται απαραίτητος. Σε αυτήν την περίπτωση, η άθληση πρέπει να ξεκινήσει σταδιακά ώστε να μπορέσει να προσαρμοστεί ο οργανισμός του και να ακολουθεί το πρόγραμμά του. Η έντονη και απότομη άσκηση θα μπορούσε να δημιουργήσει μυοσκελετικές κακώσεις ή καρδιολογική βλάβη.
Συμπερασματικά, ο προαθλητικός έλεγχος αποτελεί ένα χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο για την ασφαλή έναρξη και συνέχιση των αθλητικών δραστηριοτήτων. Διαθέτοντας τον απαραίτητο σύγχρονο εξοπλισμό στο ιατρείο, και με την εξειδίκευσή της στη μαγνητική τομογραφία καρδιάς, η Δρ. Αικατερίνη Χρηστίδη καλύπτει όλο το διαγνωστικό φάσμα ενός πλήρους προαθλητικού ελέγχου.