Ηλεκτροκαρδιο­γράφημα

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα ή καρδιογράφημα (ΗΚΓ) ηρεμίας είναι μια από τις παλαιότερες διαγνωστικές μεθόδους στην καρδιολογία με μεγάλη αξία. Αποτελεί την πρώτη εξέταση που θέτει την υποψία ότι υπάρχει κάποια πάθηση της καρδιάς.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της εξέτασης;

Το καρδιογράφημα είναι μια από τις πιο κοινές μεθόδους εξέτασης. Τα πλεονεκτήματα είναι σαφή. Eίναι ασφαλές, ανώδυνο, γρήγορο, μη επεμβατικό και έχει μεγάλη διαγνωστική αξία.  Με το καρδιογράφημα μπορούν να εντοπιστούν πολυάριθμες καρδιακές παθήσεις όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η φλεγμονώδης βλάβη του καρδιακού μυός (μυοκαρδίτιδα) ή η πάχυνση του τοιχώματος του καρδιακού μυός (υπερτροφία).

Στην περίπτωση του εμφράγματος του μυοκαρδίου, όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση τόσο πιο γρήγορα μεταφέρεται στο νοσοκομείο ο ασθενής, ώστε να λάβει έγκαιρα τη δέουσα αντιμετώπιση και να περιοριστούν οι μελλοντικές επιπτώσεις του εμφράγματος. Έτσι λοιπόν, σε περίπτωση πόνου στο στήθος που μοιάζει με αυτόν του εμφράγματος πρέπει να λαμβάνεται καρδιογράφημα άμεσα. 

Συνήθως ο καρδιολόγος θα διαγνώσει το οξύ έμφραγμα με το καρδιογράφημα, ενώ σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν και εξετάσεις αίματος για τη διάγνωση. Επίσης με την εξέταση αυτή μπορούμε να διαπιστώσουμε παλαιότερα εμφράγματα που ίσως δεν προκάλεσαν κάποιο σύμπτωμα ή προκάλεσαν συμπτώματα, στα οποία ο ασθενής δεν έδωσε σημασία.

Στην περίπτωση καρδιακών αρρυθμιών, όπως έκτακτες κοιλιακές συστολές ή κολπική μαρμαρυγή, η διάγνωση μπορεί να τεθεί αμέσως μόλις εμφανιστούν χρησιμοποιώντας το καρδιογράφημα. Ακόμα, στην περίπτωση βραδυκαρδίας (χαμηλές καρδιακές σφύξεις) μπορεί να εξακριβωθεί αν αυτή οφείλεται σε μη παραγωγή του ηλεκτρικού ερεθίσματος ή σε διακοπή του σε κάποιο σημείο κατά τη μετάδοσή του και να ληφθεί η απόφαση τοποθέτησης βηματοδότη.

Πότε πρέπει να κάνω ηλεκτροκαρδιογράφημα;

Η εξέταση συνιστάται να γίνει κάποια στιγμή στο πλαίσιο προληπτικών εξετάσεων ώστε να υπάρχει ένα υπόδειγμα σε καλή κατάσταση υγείας που θα χρησιμεύσει για αναφορές στο μέλλον. Τα όρια του φυσιολογικού είναι ευρέα, ώστε να περιλαμβάνουν αθώες παραλλαγές, που παρατηρούνται σε ορισμένα άτομα. Επομένως αν έχει γίνει η εξέταση ξέρουμε πως είναι ακριβώς το καρδιογράφημα του συγκεκριμένου ατόμου και τυχόν αλλαγές γίνονται εύκολα αντιληπτές. Συγκεκριμένα, καλό είναι οι άντρες άνω των 40 ετών και οι γυναίκες άνω των 50 ετών να κάνουν ένα καρδιογράφημα. Συνιστάται, επίσης, να γίνει στα παιδιά και στα άτομα που γυμνάζονται συστηματικά.

Επιπλέον, στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• σε συμπτώματα ζάλης, συγκοπής, δύσπνοιας, πόνου στο στήθος, αισθήματος παλμών
• σε υποψία ή ύπαρξη γνωστών παθήσεων του καρδιαγγειακού συστήματος, όπως για παράδειγμα στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, αρτηριακή υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση)
• σε καρδιακή αρρυθμία, π.χ. ταχυκαρδία (>100 καρδιακοί παλμοί/λεπτό) ή βραδυκαρδία (<60 καρδιακοί παλμοί/λεπτό)
• προεγχειρητικά πριν από μεγάλες παρεμβάσεις, για τον αποκλεισμό ή τον εντοπισμό καρδιακών παθήσεων
• έλεγχος της θεραπείας με συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή
• (ενδοκοιλιακές) διαταραχές αγωγιμότητας
• καρδιακή υπερτροφία (πάχυνση του καρδιακού μυός), για παράδειγμα ως αποτέλεσμα αρτηριακής υπέρτασης
• σε περίπτωση συνοδών νοσημάτων (π.χ. χρόνια πνευμονοπάθεια)
• ως μέρος της θεραπείας με βηματοδότη

Ποια είναι η διαδικασία της εξέτασης;

Η εξέταση δεν απαιτεί κάποια προετοιμασία από την πλευρά του ασθενούς. Ένα μηχάνημα ΗΚΓ, ο καρδιογράφος, μετρά την ηλεκτρική τάση της καρδιάς και καταγράφει τον καρδιακό κύκλο και τελικά αποτυπώνει τα μικρά αυτά ρεύματα της καρδιάς σε ειδικό θερμογραφικό χαρτί. Για τον σκοπό αυτό, ο ασθενής ξαπλώνει χαλαρός στο εξεταστικό κρεβάτι κατά τη διάρκεια του καρδιογραφήματος. Σε ορισμένα σημεία του σώματος τοποθετούνται αυτοκόλλητα ηλεκτρόδια, τα οποία συνδέονται με τον καρδιογράφο. Η εξέταση διαρκεί μόνο λίγα λεπτά.

Μπορώ να έχω το καρδιογράφημα πάντα μαζί μου;

Παλαιότερα, τα καρδιογραφήματα εκτυπώνονταν αποκλειστικά σε θερμογραφικό χαρτί και αρχειοθετούνταν στην κάρτα αρχείου του ασθενούς. Σήμερα, η καταγραφή του καρδιογραφήματος μπορεί να είναι και ψηφιακή στην οθόνη με ηλεκτρονική αρχειοθέτηση. Με αυτόν τον τρόπο, προηγούμενα ΗΚΓ είναι συχνά διαθέσιμα από τον ίδιο ασθενή ανά πάσα στιγμή, έτσι ώστε οι οξείες αλλαγές να μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη φύση των συμπτωμάτων.

Αρκεί το ηλεκτροκαρδιογράφημα για να θεωρηθώ καρδιολογικά υγιής;

Το καρδιογράφημα μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες, αλλά ακόμα και όταν είναι φυσιολογικό δεν αποτελεί από μόνο του πιστοποιητικό υγείας. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί αφορά τη δεδομένη χρονική στιγμή της καταγραφής και δεν μπορεί να προβλέψει την εμφάνιση μελλοντικών καρδιακών συμβαμάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η σωστή λήψη πληροφοριών για την καταγραφή του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού ώστε να προσδιορισθεί ο καρδιαγγειακός κίνδυνος του κάθε ατόμου,  η κλινική εξέταση, συμπεριλαμβανομένης της  ακρόασης της καρδιάς με το στηθοσκόπιο και η πιθανή διενέργεια υπερηχογραφήματος/triplex καρδιάς είναι αναγκαίες για να μπορεί να προβλεφθεί μια μελλοντική καρδιακή πάθηση.

Στην περίπτωση που η εξέταση δεν δείξει φυσιολογικά ευρήματα, απαιτείται διερεύνηση με περαιτέρω εξετάσεις ανάλογα με τα συμπτώματα του ασθενούς, όπως δοκιμασία (τεστ) κόπωσης, holter ρυθμού, υπερηχογράφημα/triplex καρδιάς, ή μαγνητική τομογραφία καρδιάς.